Reply to comment

70 гадоў таму Беларусь была прынятая ў склад краін-заснавальніц Арганізацыі Аб'яднаных Нацый. Камітэт па правах чалавека ААН, па сутнасці, адзіная міжнародная інстанцыя, куды беларусы могуць звярнуцца, калі на нацыянальным узроўні дамагчыся справядлівасці не ўдаецца.

Naviny.by прыгадалі пяць самых гучных зваротаў у камітэт.

 1. Выбух у мінскім метро: права на жыццё Уладзіслава Кавалёва

Зварот па справе Уладзіслава Кавалёва было разгледжана ў рэкордна кароткі тэрмін – менш за год. Аднак да таго моманту прысуд ужо быў выкананы. Яшчэ на этапе перапіскі з Камітэтам, беларускія ўлады падкрэслівалі, што рашэнне КПЧ будзе палітызаваным, а таму дзяржава не будзе да яго прыслухоўвацца.

У сваім рашэнні Камітэт адзначаў: следства вялося са шматлікімі парушэннямі, у дачыненні да Кавалёва ўжывалася фізічная сіла і прымус даваць паказанні супраць сябе, суд не быў бесстароннім і, галоўнае, было парушана права на жыццё.

У дачыненні да маці і сястры асуджанага КПЧ прызнаў парушэнне права на атрыманне цела пакаранага сваяка і інфармацыі пра час і месца яго пахавання. Камітэт таксама рэкамендаваў дзяржаве змяніць нормы Крымінальна-выканаўчага кодэкса, згодна з якім родным забараняецца выдача цела. Дадзеныя рэкамендацыі дзяржавай не былі выкананы.

2. Справа «Вясны»: парушанае права на свабоду асацыяцыяў

У красавіку 1996-га пасля масавых акцый пратэстаў апазіцыі была створана арганізацыя «Вясна-96» (пазней назва змянілася на праваабарончы цэнтр "Вясна"), якая дапамагала арыштаваным і іх сем'ям.

У 2003 годзе Міністэрства юстыцыі правяло праверку статутнай дзейнасці арганізацыі і звярнулася ў суд з патрабаваннем аб пазбаўленні дзяржаўнай рэгістрацыі ў сувязі з выяўленымі парушэннямі. Вярхоўны суд падтрымаў пазоў міністэрства.

Праваабаронцы звярнуліся ў КПЧ ААН. Камітэт прызнаў парушэнне права заяўнікаў на свабоду асацыяцыяў і пастанавіў, што дзяржава павінна перагледзець заяву "Вясны" аб дзяржаўнай рэгістрацыі і сваё ўнутранае заканадаўства аб асацыяцыях.

3. Справа Бяляцкага: парушанае права на прэзумпцыю невінаватасці

Асобнае рашэнне камітэт прымаў з нагоды старшыні праваабарончага цэнтра Алеся Бяляцкага, які ў 2011-м быў асуджаны на 4,5 гады пазбаўлення волі. Яму ставілі ў віну утойванне даходаў у асабліва буйным памеры. На судзе Бяляцкі настойваў, што грошы выкарыстоўваліся на патрэбы арганізацыі, якой неаднаразова адмаўлялі ў рэгістрацыі. Аднак суд адхіліў гэтыя сцвярджэнні.

А вось Камітэт па правах чалавека ААН стаў на бок праваабаронцы. У рашэнні КПЧ ААН адзначана, што прысуд Алеся Бяляцкага да працяглага тэрміна пазбаўлення волі быў прамым следствам парушэння свабоды асацыяцыі.

Камітэт таксама прызнаў, што ў працэсе крымінальнага пераследу Бяляцкага была парушаная прэзумпцыя невінаватасці, што выявілася ў інфармацыі дзяржаўных СМІ і выказваннях Лукашэнкі, якія да ўступлення ў законную сілу прысуду суда сцвярджалі аб вінаватасці Бяляцкага, а таксама ў тым, што падчас судовых пасяджэнняў яго ўтрымлівалі ў клетцы і дастаўлялі ў суд у кайданках.

У рашэнні КПЧ паказана, што Бяляцкі мае права на ануляванне судзімасці, адэкватную кампенсацыю, уключаючы пакрыццё выплат, вырабленых па судовых рашэннях.

4. Справа Казуліна: парушаныя гарантыі справядлівага суда

Камітэт па правах чалавека ААН разгледзеў справу экс-кандыдата ў прэзідэнты 2006 году Аляксандра Казуліна і вызначыў парушэнне Пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.

Пасля выбараў, падчас шэсця, Казулін быў затрыманы, збіты і арыштаваны. Затым яго асудзілі за злоснае хуліганства, яму прысудзілі 5,5 гадоў пазбаўлення волі.

Палітык не пагадзіўся з абвінавачваннем і абскардзіў парушэнне Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.

У справе гаварылася аб жорсткім абыходжанні з ім, адвольным арышце, аб адсутнасці нармальных умоваў утрымання, прэзумпцыі невінаватасці і гарантый справядлівага суда.

5. Справа Абрамавай: парушэнне правоў жанчын-зняволеных

Камітэт па ліквідацыі дыскрымінацыі ў адносінах да жанчын ААН прызнаў парушэнне правоў Інгі Абрамавай падчас утрымання ў ізалятары часовага ўтрымання (ІЧУ) Брэста.

Актывістку затрымалі супрацоўнікі міліцыі, калі яна развешвала сінія стужачкі на вадасцёкавых трубах дамоў, каб прыцягнуць увагу грамадскасці да маючай адбыцца ў Мінску акцыі «Еўрапейскі марш». Пазней яе асудзілі на пяць сутак адміністрацыйнага арышту нібыта за нецэнзурную лаянку.

У скарзе ў камітэт Абрамава заяўляла, што ў ІЧУ, дзе персанал складаўся толькі з мужчын, яна падвяргалася дыскрымінацыі па палавой прыкмеце. У прыватнасці, супрацоўнікі ізалятара мелі магчымасць назіраць за ёй ўвесь час, у тым ліку калі яна пераапраналася і карысталася туалетам.

Пры змяшчэнні ў ізалятар супрацоўнік дазволіў сабе дакранацца да яе, што яна расцаніла як сэксуальнае дамаганне. На яе пярэчанне з гэтай нагоды іншы міліцыянт заявіў, што яны могуць яе распрануць.

У 2011 годзе было прынятае першае рашэнне Камітэта ААН па ліквідацыі дыскрымінацыі ў адносінах да жанчын па скарзе на Беларусь. Камітэт патрабаваў ад беларускага ўраду вылучэнне Абрамавай кампенсацыі за прычыненую ёй у ІЧУ маральную шкоду ў выніку абразы, зневажальнага абыходжання і сэксуальнага дамагання.

Таксама Беларусі было рэкамендавана забяспечыць належнае абыходжанне з жанчынамі-зняволенымі і павага да іх чалавечай годнасці.

У дачыненні да Беларусі зарэгістравана 181 справа па індывідуальным паведамленнях, 11 паведамленняў прызнана непрымальнымі, 83 былі разгледжаны па сутнасці. З іх па двух справах не было ўстаноўлена парушэнняў і, адпаведна, па 81 былі ўсталяваныя парушэнні Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.

Па словах праваабаронцы Рамана Кісляка, да 2008 года колькасць зваротаў было нешматлікай, таму беларускія ўлады прымалі да ўвагі некаторыя рэкамендацыі КПЧ.

«Галоўная задача Камітэта па правах чалавека – паказваць дзяржаве праблемныя зоны ў выкананні грамадзянскіх правоў і свабодаў. У гэтых адносінах Камітэт выконвае сваю функцыю, – гаворыць эксперт. – Напрыклад, у судах клеткі замяняюцца на іншыя формы агароджы абвінавачаных. Гэтая тэндэнцыя пакуль толькі набірае сілу, але яна ўжо бачная. Раней суддзі наогул не заўважалі гэтую праблему, і канвой рабіў так, як ім было зручна, хоць парушалася права чалавека на прэзумпцыю невінаватасці гэтага. Дзякуючы практыцы звароту ў КПЧ, гэтую праблему ўбачылі».

Дзякуючы звароту Уладзіміра Лапцэвіча, якога судзілі за распаўсюд улётак па тым жа артыкуле, што і за распаўсюд СМІ, быў зменены Кодэкс аб адміністрацыйных правапарушэннях. Яшчэ адзін паказальны прыклад – справа Леаніда Свеціка, якога судзілі за заклікі да байкатавання выбараў, была такая артыкул у КаАП. Пасля рашэння КПЧ заканадаўства змянілі.

У апошні час беларускія ўлады ігнаруюць рэкамендацыі камітэта, спасылаючыся на тое, што яго рашэнні носяць толькі рэкамендацыйны характар.