Мужчына як ахвяра гендэрнай няроўнасці

Гендэрная роўнасць можа быць выгадна і мужчынам. Таму што мужчыны таксама з'яўляюцца ахвярамі патрыярхальнай сістэмы, якая навязвае ім жорсткія ролі і ідэнтычнасці. Вынікам гэтага становяцца разнастайныя «мужчынскія» праблемы.

19 лістапада штогод адзначаецца Міжнародны мужчынскі дзень. Святкуецца гэты дзень з 1999 года, калі ён упершыню быў адзначаны ў Трынідадзе і Табага. Цяпер гэты дзень прызнаюць і ў Аўстраліі, і ў Азіі, і ў Еўропе, і ў Паўночнай Амерыцы.

Міжнародны мужчынскі дзень быў заснаваны для прыцягнення ўвагі да праблем гендэрнай дыскрымінацыі і няроўнасці палоў. У 2009 годзе былі зацверджаны асноўныя мэты святкавання дадзенага дня:

• прасоўванне пазітыўных мадэляў мужчынскага паводзін;
• падкрэсліванне пазітыўнага ўнёску мужчын у грамадства, сям'ю, выхаванне дзяцей і навакольнае асяроддзе;
• факусаванне ўвагі на праблемах у вобласці мужчынскага здароўя;
• асвятленне пытанняў дыскрымінацыі мужчын у абласцях сацыяльнага абслугоўвання і закона, сацыяльных установак і чаканняў;
• прасоўванне ідэй гендэрнай роўнасці.

Сайт "Новая Еўропа" паспрабаваў акрэсліць праблемы, з якімі сутыкаюцца сучасныя мужчыны.

Што такое гегемонія маскуліннасці, і чаму яна небяспечная?

У першую чаргу неабходна адзначыць, што мужчынскія даследаванні выяўляюць дэтэрмініраванасці мужчынскіх роляў і самога паняцця мужнасці (або маскуліннасці) з боку культуры і соцыума. Стэрэатыпныя вобразы мужнасці вызначаюць варыянты жыццёвага самавызначэння кожнага мужчыны.

А гэта ў выніку негатыўна адбіваецца на яго здароўі і самаадчуванні, падтрымлівае гендэрную няроўнасць і іерархіі як паміж мужчынамі і жанчынамі, так і ў рамках мужчынскі групы.

Мужчынскія даследаванні закліканы аналізаваць і вызваляць соцыум ад жорсткіх нерэалістычных канонаў маскуліннасці і, адпаведна, падвышаных сацыяльных чаканняў і установак у дачыненні да мужчынскіх роляў.

На вяршыні сацыяльнай іерархіі традыцыйна знаходзіцца тып асобы, для якога характэрныя зацвярджэнне мужчынскі улады над жанчынамі і падначаленымі мужчынамі, культ фізічнай сілы, схільнасць да гвалту, эмацыйная невыразнасць і высокая спаборніцтва.

Гегемонная маскуліннасць - гэта сацыякультурны нарматыўны канон, на які загадана арыентавацца ўсім мужчынам. Аднак прытрымліванне гэтага канону можа ствараць павышаныя рызыкі, напрыклад, для здароўя. Імідж адважнага і мужнага чалавека часта спалучаны з адмаўленнем сімптомаў хваробы або болю, што можа прывесці, напрыклад, да выяўлення хваробы толькі на позніх стадыях.

Чаму мужчыны жывуць менш, чым жанчыны?

Яшчэ адным вынікам «гегемоніі маскуліннасці» з'яўляецца праблема высокай мужчынскі смяротнасці і нізкай працягласці жыцця.

Прычыны такога разрыву ў працягласці жыцця мужчын і жанчын шмат у чым звязаныя з ўстаноўкамі, якія трансліруюцца ў грамадстве ў дачыненні да мужчынскай ролі і “сапраўднай мужнасці”, якая выяўляецца ў схільнасці да рызыкі, ва ўпэўненасці ва ўласных сілах і нежаданні звяртацца за дапамогай, у арыентацыі на суперніцтва, эмацыйная стрыманасць і да т. п.

Беларускія мужчыны хварэюць часцей і больш сур'ёзна, чым жанчыны

У выніку, у мужчын у Беларусі значна горшае здароўе практычна па ўсіх групах захворванняў, і яны ў вельмі вялікай колькасці гінуць ад рознага кшталту гвалтоўных прычынаў.

Адпаведна, у структуры прычын мужчынскі смяротнасці можна пазначыць шэраг фактараў. Першы з іх - гэта няўважлівае стаўленне да свайго здароўя з боку мужчын: мужчыны значна радзей, чым жанчыны, звяртаюцца па дапамогу ў сістэму аховы здароўя, адпаведна, іх хваробы дамінуюць у шэрагу шматлікіх захворванняў, асабліва тых, якія ўваходзяць у пералік прычын смяротнасці.

Непаспяховы мужчына - не чалавек?

Другі фактар, якія абумаўляюць мужчынскую смяротнасць, выяўляецца ў тым, што павышаныя чаканні, што прад'яўляюцца да мужчынскай ролі, робяць мужчын залежнымі ад катэгорый «заможнасці-неплацежаздольнасці», «паспяховасці-непаспяховыя».

Грамадства чакае ад мужчыны заможнасці ў прафесійнай сферы (кар'ерны рост і да т.п.) і ў сферы матэрыяльнага дастатку, забяспечанасці. Мужчынам, якім не ўдалося даказаць сваю заможнасць, застаецца досыць мала варыянтаў для самасцвярджэння і пацверджання сваёй «мужнасці». Пры гэтым у эмацыйным плане ім нарматыўна дазволены досыць малы рэпертуар выразаў сваіх перажыванняў. І, вядома ж, «моцны мужчына» не можа ісці да псіхолага, таму што ў яго проста няма праблем!

Гэта вядзе да таго, што пераважна мужчынскім становіцца алкагалізм. У нашай краіне колькасць мужчын, якія стаяць на ўліку з дыягназам «алкагалізм і алкагольныя псіхозы», у разы пераўзыходзіць колькасць жанчын.

Трэці фактар, які вядзе да мужчынскі смяротнасці ў Беларусі, - гэта схільнасць да рызыкі, што прыводзіць да высокага ўзроўню смяротнасці ад знешніх прычын.

У 2011 годзе каэфіцыент смяротнасці на 100 000 насельніцтва адпаведнага полу складаў 241,6 сярод мужчын і 56,4 сярод жанчын. Такім чынам, каэфіцыент смяротнасці ад знешніх прычын у мужчын вышэй у 4,3 разы.

Нарэшце, чацвёрты фактар - пераважная сканцэнтраванасць мужчын у шкодных вытворчасцях, сферах цяжкай працы. Дадаўшы да гэтага схільнасць да рызыкі, мы атрымліваем дамінаванне мужчын сярод пацярпелых ад вытворчых траўмаў.

Такім чынам, стэрэатыпныя гендэрныя ролі становяцца смяротна небяспечнымі для многіх мужчын. Прытрымліванне за нарматывам «гегемоніі маскуліннасці» істотна зніжае якасць жыцця мужчын і жанчын. Вельмі важна, каб грамадзянкі нашай краіны задумваліся пра неабходнасць адмовы ад стэрэатыпаў і прадпісанняў, заснаваных толькі на прыналежнасці да таго ці іншага полу.