Як дзяржава дыскрымінуе інвалідаў

Больш паўмільёна людзей з інваліднасцю рэгулярна сутыкаюцца ў паўсядзённым жыцці з парушэннямі такіх сваіх правоў як права на прыняцце рашэнняў, якія тычацца іх жыцця, права на адукацыю, права на працу, права на атрыманне інфармацыі.

Таакое меркаванне выказвае на zautra.by каардынатар Офіса па правах людзей з інваліднасцю Сяргей Драздоўскі.

Інтэрнаты, якія ствараюць умовы для дэградацыі

Амаль 20 тысяч беларусаў з інваліднасцю пражываюць у інтэрнатах. Кошт гэтай паслугі складае больш за 500 рублёў у месяц, таму абсалютная большасць людзей з інваліднасцю аддаюць у якасці аплаты ўсю пенсію.

“Часта чалавек з інваліднасцю вымушаны жыць у інтэрнаце. Але не таму, што ён так хоча. Проста няма выбару. Альбо ён застанецца дома і загіне без дапамогі, альбо павінен пагадзіцца жыць у інтэрнаце”, - каментуе Сяргей Драздоўскі.

Па словах эксперта, скандалы, якія рэгулярна адбываюцца з інтэрнатамі, даказваюць іх дэградацыйную мадэль існавання.

Трапляючы ў інтэрнаты, людзі часта пазбаўляюцца дзеяздольнасці, адпаведна, і многіх правоў, у тым ліку гарантаваных Канстытуцыяй. Іх пазбаўляюць магчымасці прымаць рашэнні па многіх важных пытаннях: выбар лячэння або адмова ад яго, зносіны са сваякамі, зварот у суд, выхаванне дзяцей.

Альтэрнатывай інтэрнатам, на думку Сяргея Драздоўскага, магло б стаць суправаджальнае пражыванне, якое ўжо пачало развівацца і ў Беларусі, развіццё паслуг індывідуальных памочнікаў, перапрафіляванне некаторых інтэрнатаў у дамы або нават вёскі незалежнага пражывання. А інтэрнаты варта прадастаўляць толькі тым людзям, якія не могуць жыць дома.

Бар'еры на шляху да адукацыі

Толькі дзясятая частка дарослых з інваліднасцю мае вышэйшую адукацыю. Сярод 130 тысяч навучаюцца ў ВНУ студэнтаў людзей з інваліднасцю не больш за 1600. Гэта не значыць, што маладыя людзі з інваліднасцю не прагнуць вучыцца ва ўніверсітэтах. Шмат у каго проста няма магчымасці. Неабходна даць магчымасць людзям карыстацца сваімі правамі, выключаць прычыны, якія дыскрымінуюць пэўныя катэгорыі грамадзян у магчымасці атрымліваць адукацыю.

Забарона на працу

Па словах Сяргея Драздоўскага, часцяком медыкі навязваюць розным групам людзей з інваліднасцю стандартны набор абмежаванняў на працу.

Прычым, чалавек з інваліднасцю з-за медыцынскіх абмежаванняў не мае права ўладкавацца, як правіла, на працу, якая добра аплачваецца. Без вышэйшай адукацыі многія з іх аказваюцца неканкурэнтаздольнымі на рынку працы. Вялікая колькасць абмежаванняў для людзей са статусам інваліднасці становіцца прычынай, калі бацькі не афармляюць інваліднасць дзяцей. Шмат хто адмаўляецца ад статусу інваліда, толькі каб ня мець бар'ераў пры працаўладкаванні і быць паўнапраўнымі членамі грамадства.

Краіна глухіх чыноўнікаў

На беларускім тэлебачанні для людзей з парушэннямі слыху даступныя толькі адзінкавыя праграмы.

Як адзначае намеснік начальніка аддзела па рэабілітацыі Беларускага таварыства глухіх Аляксандр Клімовіч, людзі са слабым слыхам і глухія фактычна пазбаўлены права на атрыманне інфармацыі. Нават тэлеперадачы бягучым радком, перакладам на мову жэстаў або субтытрамі, усё роўна недаступныя для гэтай катэгорыі гледачоў: транслююцца ранняй раніцай ці позна ўначы.

“Калі Міністэрству інфармацыі гавораць, што існае нармаванне інфармацыйных патокаў дыскрымінуе людзей з інваліднасцю, яму б варта было прызнаць праблему і думаць, якія прымаць меры. Замест гэтага ведамства робіць заявы, у якіх аспрэчвае прэтэнзіі”, - каментуе Сяргей Драздоўскі.

Дзяржструктуры не жадаюць мяняць асновы

Каардынатар Офіса па правах людзей з інваліднасцю упэўнены: вырашыць праблемы можна, калі прытрымлівацца Канвенцыі аб правах інвалідаў. Пасля далучэнне Беларусі да гэтай Канвенцыі павінны былі адбыцца змены ў заканадаўстве і палітычных рашэннях у бок іншага стаўлення да людзей з інваліднасцю.

Аднак падрыхтоўка Нацыянальнага плана па імплементацыі Канвенцыі аб правах інвалідаў завершыцца толькі ў канцы бягучага года.

Да таго ж, як лічаць незалежныя эксперты, якая распрацоўваецца ўладамі праграма змен вельмі далёкая ад асноўных прынцыпаў, якія падтрымлівае Канвенцыя.

У прыватнасці, да такой высновы прыйшлі аўтары даследавання “Мадэрнізацыя заканадаўства ў сферы палітыкі інваліднасці ў рамках ратыфікацыі Канвенцыі аб правах інвалідаў”, праведзенага ў рамках праекта Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў (BISS) РЕФОРУМ.